Paleta kolorów RGB, CMYK i PANTONE, czyli co znosi psychika projektanta, grafika i drukarza

Wzornik kolorów to kanon, jednak jak pokazuje poniższy cytat z fanpage prezentującego paradoksy pracy grafików i ich zabawne, wręcz absurdalne niekiedy relacje z klientami, kanony mogą być różnie interpretowane. Wyszło śmiesznie, bo jednak nie o temperaturę monitora w tym wszystkim chodzi. Dlatego spieszymy z wyjaśnieniem czym jest paleta kolorów CMYK, a czym RGB, kto z nich korzysta i jakie parametry są naprawdę ważne, aby materiał po wydrukowaniu był zgodny z zaakceptowanym wcześniej projektem widzianym na ekranie komputera, dodajmy – na każdym ekranie! Palety kolorów są wykorzystywane przy druku takich produktów jak np. etykiety samoprzylepne a4 kolorowe, foliopaki kolorowe, kartony ecommerce. A na koniec kilka słów o PANTONE i kolorze roku 2020. 

RGB a CMYK – po co?

Tak, to prawda – fioletowy fioletowemu nie jest równy. Kolory różnią się, ich widzenie na różnych nośnikach (czasami tej samej firmy i rodzaju) też bywa różne. Fioletowy w projekcie oglądanym na monitorze komputera, po wydrukowaniu może okazać się całkiem innym kolorem. Dlatego właśnie powstały modele kolorystyczne: RGB i CMYK. Aby klient mógł zaakceptować właściwy projekt i aby uzyskał w druku dokładnie to, co widział wcześniej na ekranie. 

RGB a CMYK – czym są i czym się różnią?

          RGB - red, green, blue                                              CMYK - cyan, magenta, yellow, black

Paleta kolorów RGB i ludzkie oko

RGB to przestrzeń barw, która powstała w oparciu o właściwości odbiorcze ludzkiego oka, a sam model ma właściwości syntezy addytywnej. Oznacza to, że barwy w tej przestrzeni tworzy się poprzez mieszanie trzech wiązek światła widzialnego różnych długości: czerwonej (Red), zielonej (Green) i niebieskiej (Blue). Nazwa modelu RGB powstała ze złożenia trzech pierwszych liter angielskich nazw barw.

 mieszanie kolorów addytywne

Wzornik kolorów RGB

Mieszanie trzech podstawowych barw w przestrzeni RGB daje ponad 16 milionów kombinacji kolorów, które można wyświetlić na urządzeniach analizujących i wyświetlających obraz, takich jak: monitory, skanery, tablety, telewizory czy aparaty fotograficzne. W skład modelu RGB wchodzą bowiem wiązki światła, które nie odbijają się od żadnych przedmiotów, tylko wędrują bezpośrednio z ekranu cyfrowego do oczu. Nie można natomiast uzyskać w tym modelu mieszania barw jednego koloru – czarnego. Bo – co ciekawe – wszystkie trzy barwy (red, green, blue) w syntezie addytywnej sumują się do bieli. Czarny ekran monitora lub innego wyświetlacza wynika z braku emisji światła, a biały to wynik złożenia świateł R, G, B z maksymalną jasnością (natężeniem). Dlatego też, jeśli dany projekt ma pozostać w wersji elektronicznej: na stronę internetową lub banner WWW, do mediów społecznościowych, do prezentacji, do newslettera czy maila, wówczas plik wystarczy zapisać w przestrzeni kolorystycznej RGB i w rozdzielczości monitora podawanej w pixelach. W nich właśnie mierzona jest przestrzeń w internecie. Najpopularniejsza rozdzielczość to 1200 px, a zapisu należy dokonać w dowolnym formacie spośród: .png, .bmp, .gif, .pdf lub najbardziej powszechnego .jpg. 

Ale jeśli…

Tenże projekt, stworzony początkowo z zamiarem umieszczenia go w internecie, miałby jednak zostać wydrukowany, trzeba – i co ważne na dobrze skalibrowanym komputerze – przekonwertować go na model kolorystyczny CMYK. Dlaczego? Bo CMYK to inny model mieszania barw i ma czarny kolor! 

Paleta barw CMYK i jego czarny kolor 

CMYK to z góry określony model barw składający się z zestawu czterech podstawowych kolorów farb drukarskich stosowanych powszechnie w druku. Określa się go skrótem: C – Cyjan, M – Magenta, Y – żółty (ang. Yellow), K – czarny/black (ang. Kontur lub key colour, który oznacza kolor kluczowy i przyjęło się, że jest nim czarny). Ten model kolorystyczny działa z kolei w oparciu o syntezę substraktywną. To zjawisko mieszania kolorów przez odejmowanie promieniowań widzialnych różnych długości. Rezultatem jest m.in. uzyskanie ciemniejszych i bardziej matowych barw. Nieco inaczej niż w przypadku barw wyświetlanych na monitorze w przestrzeni RGB (są one bardziej jaskrawe), tu dodaje się kolejne warstwy, które zwiększają pochłanianie światła. Mieszanie barw w CMYKU w proporcjach od 0 do 100% daje blisko milion wariantów kolorystycznych. 

Rodzaje czerni - głęboka czerń cmyk. Czy czarny to kolor?

  mieszanie kolorów substraktywne

Wzornik CMYK – gdzie stosować i jak zapisać?

CMYK wykorzystuje się w poligrafii do tworzenia wielobarwnych wydruków: prasy, książek, kalendarzy, opakowań, bannerów i standów. Z nim pracują wszystkie urządzenia drukujące, począwszy od przemysłowych maszyn drukarskich poprzez drukarki atramentowe, laserowe czy też kserokopiarki. Jest on również stosowany do tworzenia grafiki komputerowej.

Projekty przygotowane do druku mierzone są w milimetrach, dlatego należy znać format docelowy (od A5 do B1 i większe). Ich optymalna rozdzielczość wynosi 300 dpi (punkty na cal), chociaż w przypadku wydruków wielkoformatowych akceptowalna rozdzielczość to 80 dpi. Końcowe pliki należy zapisać w dowolnym formacie spośród: .ai, .eps., .tiff .jpg. lub .pdf.

Pamiętajmy             

Ze względu na to, że różne są zakresy kolorystyczne pomiędzy modelem RGB a CMYK, różne są kolory widoczne i na ekranie i na wydruku. I na odwrót. Dlatego warto znać różnice dla uzyskania rzetelnego podglądu i finalnego druku. Pamiętajmy zatem, że w każdym rodzaju druku używamy modelu CMYK, jeśli natomiast obraz ma nam jedynie służyć do odczytu czy analizy z ekranu monitora, wówczas używamy modelu RGB.

Paleta kolorów PANTONE. Na początku był chaos

Dlatego powstały modele kolorystyczne i dlatego stworzono jeszcze wzornik kolorów PANTONE. To popularny wśród projektantów, grafików, poligrafów – zwłaszcza z działów prepress i druku, architektów i wszystkich pracujących z kolorem wzornik kolorów, dostępny w formie znanego wachlarza. Stanowi on międzynarodowy schemat wyboru, specyfikacji i komunikacji barwnej. PANTONE określa 2161 barw podstawowych do wyboru, ponad 600 kolorów metalicznych oraz 300 kolorów pastelowych i neonowych. We wrześniu tego roku wzornik został uzupełniony o 294 nowe kolory – wśród nich znajdują się świeże odcienie różu, przejrzyste i żywe odcienie błękitu, zielenie i fiolety (sic!). Warto nadmienić, że dostępny jest również, między innymi, Pantone CMYK Color Guide – wzornik kolorów w druku czterokolorowym CMYK, określający 2868 kolorów dla podłoża powlekanego i niepowlekanego. Ciekawostka jest, że amerykańska firma Pantone co roku wybiera ze swojego wzornika kolor roku, który najlepiej wpisuje się w trendy w modzie, wnętrzarstwie i reklamie. Znana jest już barwa roku 2020. To kolor o nazwie classic blue, czyli klasyczny, ciepły błękit.