Dlaczego czerń nie zawsze jest czarna?

Czarna barwa uruchamia u odbiorcy szybki cykl skojarzeń. Gdy pomyśli o tym kolorze, przychodzą mu do głowy obrazy związane z nocą, kosmosem, smutkiem czy żałobą, na które nałożą się po chwili całkiem innej wizualizacje, bliższe luksusowym samochodom, eleganckim ubraniom i innym produktom najwyższej jakości, które bardzo często występują właśnie w czarnym wybarwieniu. Czerń to kolor, który skupia w sobie szereg sprzeczności - starożytni Egipcjanie i ludy indiańskie utożsamiały go z życiem i witalnością, w kulturze europejskiej ta barwa jednoznacznie kojarzyła się ze śmiercią.

Ciekawostką jest także to, że nie istnieje ciało idealnie czarne, które absorbowałoby 100% padającego na nie światła. W naturalnych warunkach smoła oraz sadza to jedne z najciemniejszych substancji, choć wciąż daleko im do hipotetycznej idealnej czerni. W świecie drukarskim czarna barwa od zawsze spędzała drukarzom sen z powiek, bo często papier albo karton firmowy zamiast skrzyć się głęboką czernią, wychodził z maszyny poligraficznej w różnych odcieniach szarości czy też grafitu. “Dlaczego czerń nie zawsze jest czarna?” Odpowiedź na to pytanie ma związek z enigmatycznym skrótem CMYK, dzięki któremu może uda się rozwiązać tytułowe śledztwo o filozoficznym zabarwieniu.

Czym jest CMYK? Czerń występuje w kilkunastu różnych rodzajach, a często różnice między nimi jest w stanie wypatrzeć tylko bardzo wprawione oko. Atramentowy, hebanowy, kirowy, obsydianowy to dla niektórych dokładnie ten sam kolor, a dla malarza czy doświadczonego drukarza różnice między tymi odcieniami są olbrzymie. I tak jak znani twórcy poszukiwali różnych odbić nocy na płótnie, stosując czerń mineralną, manganową, acetylenową czy tę uzyskiwaną z winorośli, tak samo drukarze stosują paletę barw, opartą na czterech rodzajach farb drukarskich. I właśnie od czterech nazw kolorów, mieszanych podczas druku w odpowiednich proporcjach, pochodzi skrót CMYK:

C - Cyan

M - Magenta

Y - Yellow

K - Black

Cyan to określenie technicznego niebieskiego, magenta, którą można tłumaczyć także jako fuksynę, to czerwień bliska różowej barwie, yellow to kolor żółty, zaś black to oczywiście czarny. Trwają spory dotyczące tego, dlaczego kolor czarny w tym skrócie został określony literą K. Istnieje na ten temat kilka teorii - jedna wspomina o tym, że jest to skrót od “key colour” (bo czerń jest kluczowym kolorem w palecie), inna zwraca uwagę na to, że K to ostatnia litera słowa “black”, a jeszcze inne utożsamiają tę sprawę ze słowem “carbon”, który oznacza po angielsku węgiel kamienny, kolorystycznie bliski czarnej barwie. Najbliżej prawdy będa prawdopodobnie ci, którzy twierdzą, że skrót CMYK brzmi po prostu lepiej niż CMYB, dlatego tak łatwo się przyjął.

Drugim, często wykorzystywanym modelem kolorystycznym, z powodu którego dochodzi do częstych nieporozumień pomiędzy klientami a firmami poligraficznymi, jest paleta barw RGB:

R - Red

G - Green

B - Blue

Wyświetlanie kolorów na ekranach LCD (ciekłokrystalicznych) odbywa się z jej wykorzystaniem.

RGB i CMYK to zupełnie inne modele kolorów, dlatego plik graficzny wyświetlany na ekranie w trybie RGB może kompletnie się różnić od swojej wersji drukowanej. Aby temu zapobiec, graficy pracują w takich programach jak Adobe Photoshop, Indesign czy Illustrator na palecie CMYK. Wciąż problemem może być jednak wybranie odpowiedniego ekranu do pracy, który względnie wiernie odda kolorystyczne właściwości projektu. Pamiętać należy, że kartony z nadrukiem czy etykiety logistyczne zostaną wydrukowane w idealny sposób tylko dzięki ścisłej współpracy z profesjonalnymi firmami drukarskim.

Elementy graficzne projektu czy też teksty mogą wydawać się na ekranie pokryte dokładnie tą samą czarną barwą, a w druku okaże się, że dany fragment cechuje się bardzo mocną, wręcz smolistą czernią, a inny przechodzi w grafit lub bladą szarość. Początkującym projektantom, ale także starym wygom, czasem zdarza się pomieszanie głębokiej czerni z czernią zwykłą, co kończy się przykrą niespodzianką, o ile drukarz nie zwróci na to uwagi. Każda drukarnia ma swoje zasady, lecz zwykle stosuje się następujące wartości liczbowe, aby uzyskać dwa wspomniane wyżej rodzaje czerni:

zwykła czerń:

C - 0%

M - 0%

Y - 0%

K - 100%

głęboka czerń:

C - 30%

M - 30%

Y - 30%

K - 100%

Oczywiście te procenty mogą być różne w zależności od projektu czy rodzaju materiału, który wybrało się do druku, warto jednak wstępnie zauważyć, że do osiągnięcia mocnej, głębokiej czerni (rich black) potrzebny jest dodatek trzech pozostałych farb z palety (cyanu, magenty i żółtej barwy). Wartości C-M-Y mogą wzrosnąć aż do 60%, jeśli zgadza się na to drukarnia i chce zabarwić się na naprawdę mocną czerń na przykład estetyczne pudełko czy kartonik z logo. Ktoś mógłby zapytać, dlaczego więc nie zdecydować się na najczarniejszą z czerni i nie ustawić wszystkich wskaźników palety czterokrotnie na 100%? Po pierwsze byłoby to bardzo kosztowne i tuszochłonne, a po drugie taka ilość farby mogłaby się rozlać przy druku i strony książki, taśmy z nadrukiem, etykiety ostrzegawcze miałyby bardzo nieatrakcyjny charakter. Szczególnie przy tekstach z małym fontem czy drobnych detalach graficznych nie powinno stosować się zbyt wysokich wartości cyanu, magenty i żółtej barwy w celu osiągnięcia mocnej czerni, ponieważ grozi to znacznym spadkiem jakości druku.

Aby cieszyć się produktami wysokiej klasy, takimi jak opakowania najwyższej jakości, taśmy termotransferowe, etykiety samoprzylepne, foliopaki kurierskie należy za każdym razem zwracać uwagę na czarną barwę użytą w projekcie. Lśniące opakowanie pokryte obsydianowym czy smolistym kolorem daje dużą wizualną przyjemność, ale aby je uzyskać, trzeba odpowiednio ustawić właściwości palety CMYK.

Czerń czasem różni się od czerni, ponieważ projekty graficzne realizowane są w różnych trybach i nasyceniach kolorystycznych. Gdy zależy Ci na naprawdę mocnej barwie, zdecyduj się głęboką czerń, która doda Twoim produktom eleganckiego i luksusowego charakteru.