I’m not trash! Trendy w opakowaniach 2023

I’m not trash! Trendy w opakowaniach 2023

Zbliżający się koniec roku nastraja do rozliczeń, podsumowań, prognoz i planów. Chociaż z większością z nich każdy musi sobie poradzić sam, to w kwestii prognoz możemy oferować pomocną dłoń. Prognoz dotyczących trendów w branży opakowań, rzecz jasna. 

Rozległy research w źródłach branżowych prowadzi do ogólnego wniosku, że tandem producenci-konsumenci zmierza bez wahania ku minimalizowaniu swojego wpływu na środowisko i klimat. Przejęci nie tylko raportami, ale i własnymi obserwacjami zmian klimatycznych (w IV edycji EKObarometru z listopada 2022 roku aż 82 % respondentów odpowiedziało, że uważa zmiany klimatyczne za istotny problem), konsumenci uczą się wybierać mądrze, kupować rozważnie i nie marnować. Świadomi tych tendencji producenci coraz częściej stawiają na ekodesign – projektowanie z myślą o wpływie produktu na środowisko na każdym etapie jego życia – od taśmy produkcyjnej, przez użytkowanie, po bezpieczną dla środowiska utylizację albo raczej zamknięcie obiegu dzięki ponownemu wykorzystaniu materiałów, z których ów produkt powstał. 

Ekologiczne: biodegradowalne, kompostowalne, recyklingowe, upcyklingowe

Po latach klimatycznego denializmu trend ekologiczny stał się najsilniejszym faktorem kształtującym wszystkie obszary rynku. W nadchodzącym roku opakowanie MUSI być ekologiczne, co można osiągnąć na zadziwiająco wiele sposobów. Najnowszym trendem jest nietraktowanie opakowania (zwłaszcza kartonowego i zwłaszcza wysyłkowego) w ogóle w kategorii śmieci. I’m not trash! – hasło widniejące na opakowaniach marki (nomen omen) Package Free, uzupełnione jest prośbą, by w razie znalezienia takowego w śmieciach, przekazać je do recyklingu! Kształtuje się w ten sposób myślenie o odpadach segregowanych w kategorii nowej jakości – surowca , a samo opakowanie staje się fantastycznym materiałem edukacyjnym. Może więc nadawać się do recyklingu, czyli do ponownego wykorzystania, może też być wykonane z surowców pochodzących z recyklingu, surowców odnawialnych (celuloza, skrobia kukurydziana), być biodegradowalne lub kompostowalne. Stosunkowo nowym trendem jest upcykling: wykorzystanie opakowania w nowej roli, czemu sprzyja przewidujący takie rozwiązanie ekoprojekt, na przykład pokrycie kartonu grafikami do kolorowania albo wykonanie perforacji ułatwiającej złożenie kartonu w domek dla lalek. Niewątpliwym atutem jest trwanie opakowania, a z nim marki i jej wartości niezależnie od trwałości samego produktu, a często o wiele dłużej. 

À propos: karton i papier zajmują pierwsze miejsce na liście ekologicznych materiałów opakowaniowych (we wspomnianym badaniu EKObarometru wskazało je 52% respondentów). Kilkuletnie doświadczenie z obowiązkową segregacją odpadów w Polsce prowadzi prostą drogą do zwrotu ku opakowaniom jednomateriałowym, łatwym do segregacji i przetworzenia. Świadomi klienci wybierają więc opakowania kartonowe niezafoliowane, a klienci e-commerce koperty z papierowym wkładem amortyzującym, papier jako wypełniacz do kartonów wysyłkowych i papierowe taśmy klejące lub kartony automatyczne niewymagające w ogóle użycia dodatkowej taśmy.

Ekologia w e-commerce: zwrotne i wielokrotnego użytku

Czas pandemii dalece i nieodwracalnie zmienił nawyki zakupowe konsumentów, wywołując eksplozję zakupów online, a wraz z nią rozwój infrastruktury dostawczej, produkcji opakowań wysyłkowych i wykształcenie się nowych świeckich rytuałów (unboxing). Oprócz wymienionych wyżej sposobów na uzyskanie zrównoważonych opakowań dla e-commerce należy wspomnieć o rozwijającym się trendzie opakowań return-ready, przystosowanych do zwrotu towaru, który jest standardem sprzedaży wysyłkowej. Opakowania, które po polsku nazwać można by „zwrotnymi”, nadając temu określeniu nowy wymiar, wyposażone są w system łatwego otwierania i ponownego zamknięcia, bez konieczności używania dodatkowych taśm, klejów czy folii. Rozwinięciem idei opakowań zwrotnych jest karton EkoBox InPostu, wprowadzony na rynek kilka miesięcy temu. Umożliwia on nie tylko łatwy zwrot towaru. Co ważniejsze: po wyjęciu zamówionego artykułu i złożeniu EkoBoxu do postaci płaskiej koperty można go po prostu zostawić w paczkomacie do ponownego wykorzystania. Taka procedura pozwala na dziesięciokrotne zmniejszenie liczby używanych kartonów, a jej prostota predestynuje ją do łatwego zawojowania rynku e-commerce. Chociaż podobnymi założeniami (wielokrotnego użytku) kierują się projektanci opakowania E-Pack (m.in. Poznański Instytut Technologiczny), to jego wdrożenie może okazać się dużo kosztowniejsze ze względu na wysoki poziom technologiczny i koszty produkcji opakowania. E-Pack o 5-letniej żywotności ma być opakowaniem inteligentnym, rejestrującym nie tylko dane nadawcy i odbiorcy, ale także identyfikującym moment uszkodzenia przesyłki, a koszty jego eksploatacji mają odpowiadać kosztom eksploatacji standardowego kartonu. 

Personalizacja: prezent zrobiony samemu sobie

Chociaż E-Pack to pieśń przyszłości, a EkoBox już czeka w paczkomacie, w sąsiedniej skrytce spoczywa opakowanie z personalizowanym nadrukiem marki, oklejone taśmą z logo lub podziękowaniem dla klienta i zachętą do kolejnych zamówień. Personalizacja i branding dotyczą oczywiście opakowań dla e-commerce, jednak, jak się rzekło, jest to obecnie ogromna połać rynku. Kształt paczuszki, materiał, z jakiego została wykonana, projekt graficzny są pierwszym żywym kontaktem klienta z marką – a zatem kontaktem bezcennym, szczególnie, że doświadczenie otwierania paczki zawsze łączy się z aurą niespodzianki, niezależnie od faktu, że tę niespodziankę klient zrobił sam sobie. Umiejętne poprowadzenie konsumenta przez owo ekscytujące doświadczenie (dzięki zindywidualizowanemu projektowi uwzględniającemu każdy element przesyłki, włącznie z wewnętrzną stroną opakowania) jest dla marki dodatkową okazją do przekształcenia jednokrotnego zakupu w lojalnego klienta. 

Minimalizm i subtelność, naturalna elegancja

Zarezerwowany onegdaj dla produktów, których nie trzeba reklamować, ponieważ ich kupno jest koniecznością (farmaceutyki), albo takich, które trafiają do szczególnie wysublimowanych klientów (alkohole, kosmetyki marek premium), minimalizm zatacza coraz szersze kręgi i jest kolejnym z wyraźnie dominujących trendów w projektowaniu opakowań. Obserwujemy nie tylko minimalizm materiałowy, polegający na redukcji ilości surowców i warstw potrzebnych do produkcji opakowania, wielkości opakowania – dopasowanego do wielkości produktu i ograniczeniu zróżnicowania surowców. Dziś minimalizm oznacza transparentność i uczciwość wobec klientów. Jak dawniej na opakowaniach leków, dziś wyrafinowany jasny przekaz nie zalewa klientów niekończącą się listą zalet produktu. Ten produkt po prostu jest dobry, o czym świadczą proste składniki i jasna (bywa, że zabawna) o nich informacja. Minimalistyczny design oznacza wykorzystanie dwóch-trzech barw, czystym, klarownym układzie elementów na często niezadrukowanym tle w kolorze naturalnym, co wpisuje się w ekologiczne strategie ograniczania w produkcji ilości farb i chemikaliów. Ekozorientowani klienci szukają również ekologicznego wzornictwa: naturalnych subtelnych kolorów, papieru kraft o widocznej strukturze, motywów roślinnych i zwierzęcych. Dla producentów minimalizm oznacza mniejsze, lepiej dopasowane do produktu opakowanie bez zbędnych elementów (np. folii), czyli niższe koszty produkcji, magazynowania i transportu. 

Tekst, typografia, tradycja i regionalizm

Mimo wyraźnego zwrotu w stronę infografiki, która w czasach migracji i zagrożeń okazuje się najbardziej skutecznym kodem komunikacyjnym, lokalnie w projektowaniu opakowań obserwujemy wzrost zainteresowania tekstem i kreatywną typografią. Trend ten jest szczególnie wyraźny w opakowaniach produktów codziennego użytku: napojów, przekąsek, kosmetyków, z którymi konsument najczęściej ma kontakt. W tej konkurencji prym wiodą produkty rzemieślnicze, projektowane z sercem i zaangażowaniem. Kraftowe piwa, ręcznie wyrabiane czekoladki, sery z lokalnych serowarni czy na małą skalę wyrabiane ekologiczne kosmetyki są wprost stworzone do tego, by opowiadaniem historii wciągać odbiorcę w swój wyjątkowy świat. Co jeszcze kilka lat temu skutkowało pytaniem: 'ale o co chodzi?', dziś wywołuje uśmiech i zachęca do wyboru produktu, który nie tylko gasi pragnienie/ zaspokaja głód/ myje, ale również śmieszy czy nawiązuje dialog z odbiorcą. Typografia bywa elegancka albo w stylu street-artu, naśladująca pismo odręczne (kreując wrażenie DIY) nie tylko kształtem, ale i fakturą. Jednocześnie z internacjonalizacją wzorców kulturowych i wszechdostępnością światowych marek wyodrębnia się trend podkreślający lokalność produktów – w projektach opakowań wykorzystuje się lokalne motywy graficzne (hafty, koronki), wizerunki słynnych „lokalsów” (królowej Elżbiety, Johna Lennona), pejzaży, gatunków zwierząt, charakterystycznych obiektów architektonicznych czy pochodzących z regionu dzieł sztuki, a także lokalnej gwary. Wszystkie te zabiegi służyć mają podkreśleniu jakości nieporównywalnej z anonimową produkcją masową, wyjątkowości lokalnej marki, indywidualizacji, stworzenia poczucia przynależności i lojalności. 

Foto: Instytut Pantone

Viva Magenta jako podsumowanie

Jak co roku na początku grudnia Instytut Pantone ogłosił Kolor Roku. Viva Magenta to według Laurie Pressman, wiceprezeski Pantone Color Institute „kolor, który łączy ciepłe i zimne odcienie, przeszłość i przyszłość, fizyczną i wirtualną rzeczywistość”. W świecie nastawionym na zrównoważony rozwój, niwelowanie skutków antropocenu, w świecie migracji, indywidualizmu, a niejednokrotnie izolacji w wirtualu wartością jest każdy łącznik, zarówno Viva Magenta, jak i przemyślany, trafiający w sedno projekt, wyrażający jedność marki i opakowania, spójnie komunikujący priorytety i unikalność marki oraz dający na nowo poczucie przynależności i akceptacji.